Bovendonk in Hoeven behoort tot het cultureel erfgoed van West-Brabant. Het landgoed diende ooit als abdijhoeve van de cisterciënzer kloosterorde en was vanaf 1816 anderhalve eeuw de thuisbasis voor een priesteropleiding. Sinds 1978 zet een stichting zich in voor het behoud van Bovendonk. “Om deze historische plek te kunnen behouden, is een duurzame energievoorziening pure noodzaak.”
Hoewel de geschiedenis van Bovendonk teruggaat naar de late middeleeuwen is de huidige bebouwing krap 120 jaar oud. De kapel en drie panden in carrévorm werden begin vorige eeuw door Pierre Cuypers en zijn zoon Jos ontworpen als nieuw onderkomen voor het grootseminarie van het bisdom Breda. Toen de priesteropleiding in 1967 stopte, stond het complex jarenlang leeg.
Het herstel begon in de jaren ’80 toen op Bovendonk een nieuwe priesteropleiding neerstreek. Ruim tien jaar later volgde de opening van het huidige conferentiecentrum met hotelaccommodatie. “Dat was een belangrijke stap, maar daarmee waren we er nog niet”, aldus Herman Heuver, bestuurslid van Stichting Bovendonk. “De jarenlange leegstand en het achterstallige onderhoud hadden hun sporen achtergelaten. De panden waren niet langer wind- en waterdicht, met alle gevolgen voor het comfort en de energierekening. Hierdoor was het lastig om de exploitatie rond te krijgen.”
De Erfgoedfabriek
In 2018 kwam de stichting in contact met de BOM en de provincie Noord-Brabant. “Op initiatief van de provincie is toen onderzoek gedaan naar de staat van Bovendonk”, vertelt Heuver. “Vervolgens heeft de BOM ons geholpen met het analyseren en uitwerken van de verschillende verduurzamingsmogelijkheden en het vinden van een technische partner voor de uitvoering.”
Zonder de BOM was onze toekomst ongewis geweest. Vanaf het begin hebben ze met ons meegedacht over het behoud van Bovendonk en hoe de energietransitie daarin een rol zou kunnen spelen. Met de hulp van de BOM hebben we bij de provincie goed kunnen uitleggen waarom het van maatschappelijk belang was om Bovendonk in stand te houden. En door onze zaakjes zo goed op orde te hebben, hebben we voor de renovatie met succes een subsidie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed aangevraagd.
Herman Heuver, bestuurslid van Stichting Bovendonk
In het kader van de Erfgoedfabriek, een ontwikkel- en investeringsprogramma voor behoud van Brabants erfgoed, gaat de verduurzaming van Bovendonk hand in hand met een grootschalige renovatie. De renovatie wordt gefinancierd met een subsidie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Heuver: “Met de hulp en expertise van de BOM hebben we met succes aanspraak gemaakt op de subsidie. Die is uiteindelijk opgelopen tot 80% van het renovatiebedrag, omdat we ook energiebesparende maatregelen nemen en het gebouw openstellen voor publiek.”
Verwarming met biomassa
De energiebesparende maatregelen worden mogelijk gemaakt door een ESCo-financiering van de BOM en de provincie. De panden op Bovendonk krijgen onder andere energiezuinige ledverlichting en verwarming met biomassa op basis van snoeiafval uit de omgeving. Heuver: “We hebben samen met de BOM heel bewust gekeken naar de beste oplossing voor de verwarming van de gebouwen, en biomassa bleek in een kleinschalige omgeving als de onze het meest duurzaam.”
Zelf is Heuver vooral onder de indruk van de isolatie van de daken, die gefinancierd wordt met een lening van de provincie. “Bij de vervanging van de leien daken wordt meteen isolatiemateriaal aangebracht. Het is heel kostbaar, maar tegelijkertijd heel innovatief en leien daken gaan tot 120 jaar mee.”
De werkzaamheden op Bovendonk gaan in oktober van start en duren zo’n twee jaar. Heuver: “Aan de ene kant beschermen we de monumentale status van dit prachtige erfgoed en aan de andere kant maken we het klaar voor een duurzame toekomst. Ik had nooit gedacht dat we samen tot zo’n mooie oplossing konden komen.”
Door de duurzame warmte en zuinige ledverlichting realiseert Bovendonk een CO2-reductie van 366 ton per jaar. Dit komt overeen met de jaarlijkse uitstoot die gemoeid is met het gas- en elektriciteitsverbruik van ruim 97 huishoudens.
FTE aan het werk: bij het conferentiecentrum en leerhotel werken 34 mensen, van wie 20 studenten die in het kader van een opleiding stagelopen. Na de renovatie wil Bovendonk doorgroeien naar 22 vaste medewerkers en 30 tot 35 (praktijkwerk)studenten.
De renovatie en energiebesparende maatregelen maken van Bovendonk een comfortabelere plek voor zakelijke of particuliere bijeenkomsten en feesten. Bovendien krijgt Bovendonk door de lagere energiekosten de exploitatie makkelijker rond.
De samenwerking tussen de BOM en de Erfgoedfabriek, waarbij renovatie, verduurzaming en (door)ontwikkeling hand in hand gaan, dragen bij aan de instandhouding van cultureel erfgoed zoals Bovendonk.
Deel deze pagina
