Duurzame voedselsystemen
Een duurzaam voedselsysteem vraagt om versnelling van de eiwittransitie: de toekomst is plant-based. We willen onze voedselketen efficiënter, duurzamer en gezonder maken en tegelijkertijd onze concurrentiepositie versterken. Daarom zetten we in Brabant gericht in op het opschalen van plantaardige voedselinnovaties.
Food ingredients
Een van de hoogtepunten van 2024 binnen dit thema was de lancering van de ‘Scale-Up Plant of Europe’. Een initiatief van PNB, BOM en REWIN ter bevordering van het opschalen van innovatieve voedseloplossingen, wat voor deze sector een grote uitdaging vormt. Om dezelfde reden, heeft BOM het Interreg VL/NL project Food Pioneers Accelerator (FPA) ontwikkeld. Als lead partner gingen we in 2024 uit de startblokken met LIOF, Impuls en Vlaamse partners zoals Flanders’-FOOD. Na een goedbezochte kick-off bij Bodec in Helmond, inventariseerden we demo- en productielocaties in Zuid-Nederland en Vlaanderen die openstaan voor derden van buitenaf. Tevens troffen we voorbereidingen voor een voucherregeling voor cross-border samenwerkingen tussen ondernemers op het gebied van valorisatie van zij- en reststromen uit de voedselproductie, of die nieuwe plantaardige producten zoals vlees- en zuivelvervangers duurzamer, smakelijker en gezonder willen maken. Het blijven vullen van de innovatie-funnel is een uitdaging gebleken. Met de landelijke programma’s Business Innovation Program Food en Fastlane begeleidden we drie Brabantse startups: Boslekker, Agroexact en Fiber Foods. Ook versterkten we in 2024 de relaties met de RUW, Startlife, FoodValley, Invest-NL en met HTXL vanwege de cross-over high tech en agrofood. We waren coauteur van een lobbybrief aan Den Haag om zowel de opschalingsfaciliteiten als het financieringslandschap te verbeteren. Investeringen deden we in FiberFoods, Orbisk en PeelPioneers. Op handelsbevordering hebben we onze inzet verlegd naar Frankrijk en België. Voor buitenlandse bedrijven heeft BOM als lead partner het beoogde project Accelerate in NL voorbereid. BOM wil met deze acquisitietool het Nederlandse Future Food ecosysteem koppelen aan buitenlandse innovaties zodat ze versneld kunnen opschalen in Nederland. Hier zijn zo’n 10 Brabantse partners bij aangesloten.
Feedstock
Onze inzet op Agritech hebben we in 2024 herijkt van ‘technology push’ naar een ‘pull’ van de plantbased waardeketen. Dit naar aanleiding van vele gesprekken met o.a. agritech bedrijven, OEM’s, boeren, teeltorganisaties en de provincie. Door agritech bedrijven te verbinden met food ondersteunen we de hele keten van boeren en telers tot verwerkers binnen de visie van de Scale-Up Plant. Zo hebben we rondom het onderwerp reststroomverwaarding, met 5 bedrijven een aardappelcluster gevormd rondom water- en nutriënten winning. Hiervoor bleek een sluitende business case te maken. In samenwerking met AgriFood Capital is dit als project (AFI) opgenomen in de Regiodeal Noordoost Brabant. Mogelijk kan HAK, hierin een leidende rol gaan spelen.
De regionale economie van Brabant heeft de afgelopen jaren vrijwel een continue groei laten zien en zich daarmee landelijk sterk gepositioneerd. De verschillen per regio Brabant zijn echter wel zichtbaar. Toch zien we in elke regio kansen om op specifieke thema’s te groeien, zoals het aanjagen van de transitie naar plantaardige voedselproductie in West-Brabant of de inzet op datatechnologie toepassingen en agro-innovaties in Noordoost-Brabant, naast natuurlijk het zichtbaar onderscheidend vermogen van Zuidoost-Brabant op het gebied van technologie. Al deze ontwikkelingen brengen economische en maatschappelijke opgaven met zich mee en het is goed dat deze ook onderdeel zijn van een continu gesprek met de BOM. Dat past mooi bij haar missie: het duurzaam versterken van de Brabantse economie. En gezien de relatief goede resultaten over de afgelopen jaren draagt BOM daar significant aan bij.
Otto Raspe, Head Rabo Research Regions Innovation Sustainability and Entrepreneurship (Rabobank), Professor of Practice Academische Werkplaats Brede Welvaart van Tilburg University
Case: Brabant, The Scale-up Plant of Europe
Case: Brabant, The Scale-up Plant of Europe
In de transitie naar duurzame voedselsystemen, zijn ingrediënten die plantaardige voeding smakelijk, voedzaam en betaalbaar maken onmisbaar. Het opschalen van een (functioneel) voedingsingrediënt tot een commerciële versie vergt veel kennis, kunde, tijd en kapitaal. Met Brabant, The Scale-Up Plant of Europe willen BOM, REWIN en PNB startups de nodige faciliteiten bieden om hun ideeën op te schalen en sneller naar de markt te brengen. Ambitie is om dé opschalingslocatie van Europa te worden. Op 26 juni lanceerden we dit initiatief bij Delta Agrifood Business (DAB) in Bergen op Zoom. Cosun, Bodec, Schouten en BioScience waren onder andere aanwezig, en in totaal zetten zo'n 30 bedrijven hun handtekening onder het initiatief. We deden twee onderzoeken met Tekkoo om de programmalijnen te valideren en het launching-partner initiatief uit te werken. Met een white-paper zetten we onze visie uiteen. De Scale-Up Plant is voortgekomen uit de IC Procestechnologie van PNB. Op de Food Ingredients beurs in Frankfurt (DE) was de internationale aankondiging van het initiatief. We reisden af met 20 bedrijven en bezetten een paviljoen op de beurs onder de naam van Scale-Up Plant met 4 Brabantse bedrijven.
Impact in de periode 2021-2024
Brabant heeft stevige posities op zowel landbouw, voedselverwerking, hightech als AI. Het heeft tijd gekost voor BOM om precies te bepalen hoe we de meeste impact kunnen maken bij de overgang naar een duurzaam systeem voor de voedselproductie. Waar we startten met inzet op agritech, reststroomverwaarding en eiwittransitie hebben we geleerd dat de eiwittransitie zich bij uitstek leent voor innovatie, netwerkvorming en internationale samenwerking. Investeringen in Protix (2021) en in startups die van plantaardige grondstoffen, zoals soja of suikerbiet, efficiënt hoogwaardige en smaakvolle levensmiddelen maken (2022), aangevuld met de Brabantse vestging van het buitenlandse Redefine Meat dat plantaardige alternatieven produceert, versterkten de Brabantse voedingsbodem. Sinds 2023 hebben we de visie voor de Scale-Up Plant, die voortbouwt op de IC Procestechnologie, met de provincie en REWIN bekrachtigd. We zijn het erover eens dat Brabant niet zozeer de plek is voor het ontwikkelen van voedingsingrediënten (dat gebeurt o.a. in Wageningen), maar juist wel voor het opschalen en naar de markt brengen hiervan. Toonaangevende bedrijven als Bodec, Cosun en Schouten Europe nemen een leidende rol aan. Ook hier versterken de BOM competenties elkaar: van het bouwen van het consortium en de faciliteiten, samenwerking met startup programma Fastlane tot het bestedingen van de relaties met Duitsland.